Er zijn maar weinig mensen die beseffen hoe belangrijk de koffie is voor de hele wereld. Onderzoek wijst uit dat er gemiddeld 2 miljard kopjes koffie per dag, wereldwijd, gedronken worden. In Nederland komt dat neer op 3 tot 4 kopjes per persoon gemiddeld per dag. Wij drinken maar al te graag een kopje zwart goud. En wie denkt dat dat schadelijk is voor de gezondheid weet dan niet dat koffie met z’n opwekkende karakter en vele anti-oxidanten kans op ziektes als alzheimer en parkinson verminderd.
Voor al deze kopjes koffie zijn veel koffiebonen nodig. Reken maar uit: Per kop koffie doseren we gemiddeld 8 gram koffiemaalsel. Er gaan zo’n 75 bonen in 8 gram, afhankelijk van de kwaliteit en de branding (lage kwaliteit en donkere branding is lichter, er gaan dan zo’n 80 bonen in 8 gram). De hoeveelheid water bepaalt de sterkte. Zo houden we doorgaans in Noordelijke landen meer van langere koffies die dus wat wateriger zijn en in Zuidelijke landen meer van stroperige koffie. De hoeveelheid koffiemaalsel blijft per kop ongeveer gelijk.
Iedere boon is de helft van een koffiebes. Zo zijn er gemiddeld 37 bessen geplukt voor 1 kop koffie (maal 2 miljard per dag….). Je kan je voorstellen hoe immens de productie van koffie moet zijn. Dus niet alleen voor de consument maar zeker voor de producent is koffie enorm belangrijk.
Koffie is niet altijd zo’n populaire drank geweest. Het is een relatief jonge drank- zeker als je het vergelijkt met z’n grote broer “thee”. Deze drank is al vijfduizend jaar op de aarde.
De ontdekking van de koffieplant geschiedde zo’n 1500 jaar geleden.
Aan het begin van de Middeleeuwen bestonden er nog geen geschriften in Europa. Het vastleggen van de geschiedenis werd pas in de gouden eeuw gedaan met de ontwikkeling van de boekdrukkunst.
De geschriften zijn gebaseerd op orale geschiedenis en daarmee kan iedereen die verhaalt over de geschiedenis van koffie er een paar eeuwen naast zitten.
Er gaan verschillende scenario’s de ronde wanneer we het hebben over de ontdekking van koffie. De meest vertelde legende is die van Kaldi, die in de 5e eeuw na Christus bemerkte hoe opgewonden zijn geiten werden na het eten van de bessen van de koffieplant. Hij dacht eerst dat de geiten door de duivel bezeten waren en vluchtte weg tot hij zijn eigen nieuwsgierigheid niet kon bedwingen en zelf ook een bes proefde. Na het eten van diverse bessen kreeg hij, als eerste mens op aarde, de cafeïne-boost die ervoor zorgde dat hij met zijn nieuwe buit naar zijn dorp rende om van het goede nieuws te vertellen. De dorpelingen trokken toen ook de bossen in om meer bessen te plukken.
De plaats van handeling: Kaffa. Vandaar de naam…
Al gauw raakte de lokale bevolking in de ban van deze plant met zijn krachtige bessen dat de bessen in brood werden verwerkt, als een soort krentenbrood en genuttigd op strooptochten zodat de jagers langer konden jagen. De pitten spuugden ze uit waardoor op deze manier de koffieplant zich in de loop der jaren verspreidde over meerdere delen van zuidwest Ethiopië.
Totdat de soefi’s erachter kwamen. Zij waren de monniken van de islam en Ethiopië was toentertijd een onderdeel van de Arabische wereld. Volgens de Islam is het verboden om geestverruimende middelen tot je te nemen, ze pakten de bessen af en gooiden deze in het vuur om te vernietigen en voilá: zo is gebrande koffie ontdekt.
De soefi’s hebben gemeend dat zij het alleenrecht hadden om de koffiebonen te nuttigen en eigenden dit recht voor 7 eeuwen toe.
De koffie werd gekookt in een koperen koffiekan, direct op kooltjes en voorzien van kardemom en saffraan. Het resultaat was een lichte frisse drank met een oppeppend karakter, precies wat nodig was om langer te kunnen bidden en aan de koran te schrijven.
Door een oorlog tussen de Jemenieten en de Ottomanen uit het Noorden kwam de koffie in Turkije terecht. De bereiding van de koffie was vergelijkbaar en werd ook opgekookt maar omdat het in Turkije een stuk kouder was werd de koffie donkerder gebrand en voorzien van zoetere kruiden zoals kruidnagel.
Deze drank bleek zo succesvol dat halverwege de 15e eeuw het eerste koffiehuis in Istanboel haar deuren opende.
Natuurlijk was deze drank nog niet toegankelijk voor de hele bevolking. Je moest flink in de buidel tasten voor dit zwarte goud.
Ook de koffie die in Venetië rond 1720 geschonken werd in Café Florian was alleen maar voorbehouden aan de elite. Op het San Marcoplein staat nu nog steeds het koffiehuis zoals dit er 300 jaar geleden uitzag, achter een etalageruit. Ernaast een café waar je tot op de dag van vandaag nog koffie kan drinken al mag je nog steeds veel neertellen voor een kopje koffie. Er gaan geruchten dat een espresso zo’n €25 kost.
In de 16e en 17e eeuw werd in London de Penny-university geopend waar je naast educatie ook voor een penny een kop koffie kon krijgen. De koffiehuizen werden de plek waar de elite samenkwam om te debatteren over het leven. Daarnaast werd er steeds meer koffie gedronken als vervanger voor de biersoep die mensen gewoon waren te eten.
In de 18e eeuw waren er nergens zoveel koffiehuizen als in London, los van Istanboel.
Met de verspreiding van de koffieplant in de 18e eeuw naar de verschillende koloniën die de Westerse wereld bezat, werd het ook voor de wereldbevolking steeds meer normaal om koffie te nuttigen. Zeker toen in 1885 bij de Wereldtentoonstelling in Parijs het eerste espressoapparaat werd geïntroduceerd. Een Franse uitvinding maar enige tijd later door een Italiaan (Moriando) gepatenteerd en zo toegankelijk voor de lokale bevolking.
Met dit espressoapparaat werd niet alleen de koffiedrank sneller gezet, het bleek ook mogelijk dat de bevolking steeds sneller toegang had tot de wonderdrank.
De industriële revolutie zorgde ervoor dat in fabrieken koffie sneller en efficiënter gebrand en verpakt kon worden waardoor koffie begin 20ste eeuw echt toegankelijk werd gemaakt voor iedereen. Melitta ontwikkelde dan ook in die periode het welbefaamde filterpapier waardoor het mogelijk bleek om thuis te genieten van heldere koffie. Het was in die begintijd heel gangbaar om heel slappe koffie te maken. De zogenaamde blumchen-kaffee uit Duitsland gaf aan dat de koffie zo licht moest zijn dat een bloemetje wat onder in de kom gegraveerd was, zichtbaar moest zijn als de koffie in de kom geschonken werd.
Ernest E. Lockhart, een wetenschapper aan het Coffee Brew Institute in Amerika (voorloper van de SCA) kwam er in zijn onderzoeken achter dat de koffie veel lekkerder werd wanneer deze een minimale en maximale sterkte had en een juiste extractie. Zijn bevindingen werden drie decennia later door de koffiewereld omarmd en toegankelijk gemaakt voor het publiek door een van de grootste koffieketens ter wereld, die op dat moment net furore aan het maken was: Starbucks. Het implementeren van de ideeën van Lockhart bleek een enorme boost voor de koffiewereld te zijn. Het zorgde ervoor dat de bevolking steeds meer ging houden van sterkere koffie en de koffieproducenten konden steeds meer gaan produceren om zo aan de vraag te voldoen.
Koffie wordt geproduceerd in zo’n 80 landen welke zich allemaal bevinden in het tropische en subtropische gebied tussen de Kreeftskeerkring en Steenbokskeerkring. Koffie wordt wereldwijd door vrijwel alle landen genuttigd en dat wordt ieder jaar gevierd op 1 oktober op de Internationale koffiedag.
