Sommige woorden in ons taalgebruik zijn zo gewoon dat we er nauwelijks bij stil staan waar ze eigenlijk vandaan komen. En onbewust komen ze soms zeer kwetsend over. We kennen allemaal de Pietendiscussie. Deze ogenschijnlijk onschuldige hulpjes van de Sint zijn onderdeel van ons cultureel erfgoed maar of we het nu bewust bedoelen of niet, door hun uiterlijk, functie en gedrag worden ze als heel aanstootgevend ervaren. Een gevoel dat je zeker niet kan ontkennen. Gelukkig is ons cultureel erfgoed wel zo flexibel dat we in staat zijn om onze tradities om te buigen naar de nieuwe tijdgeest en zo ook onze woorden aan te passen. Al kost dat wel even wat tijd.
Zo is er in de koffiewereld ook een woord is waar ik de laatste tijd steeds meer moeite mee heb. En dat is het woord ‘koffieplantage’. Wij vertalen het woord als een uitgestrekt gebied in de tropen waar koffie gekweekt wordt.
Het woord ‘koffieplantage’ stamt uit ons koloniale verleden. “In de 17de eeuw werd koffie werd een belangrijk Europees handelswaar, waarvan de productie plaatsvond op ver weg gelegen plantages, in een context van slavernij en -later- contractarbeid.” Zo staat het vermeldt op wikipedia. Het woord ‘plantage’ heeft dan ook een wrange bijsmaak.
Zouden we ook dit woord niet moeten vervangen door een woord dat beter past in deze tijd?
In de Engelse taal wordt het woord ‘coffee plantation’ al veel minder gebruikt, ‘coffee farm’ is daar veel gebruikelijker. Vertaald naar het Nederlands krijg je dan koffieboerderij. Maar ik weet niet of jij dat ook hebt, dat voelt een beetje raar. Alsof koffie heel dicht bij huis gekweekt wordt. We kennen wel de koffieboer of koffieboerin maar een koffieboerderij doet mij te veel denken aan het boerenland hier in Nederland.
Tijdens een gesprek dat ik voerde over de vergelijking die vaak gemaakt wordt van koffie met wijn, schoot mij ineens een mooie vervanging voor het woord ‘koffieplantage’ door het hoofd. Koffie groeit net als druiven aan de struiken en de groeigebieden lijken behoorlijk op elkaar. Het gebruikelijke woord voor een wijnboerderij is een ‘wijngaard’. Dus zouden we in het geval van de koffie dan niet het beste kunnen spreken over een ‘koffiegaard’.
Het klinkt misschien nog wat onwennig maar ik ben inmiddels ook gewend aan Piet, van welke pluimage dan ook. Dus die ‘koffiegaard’ hou ik erin. Voelt toch wat prettiger.
